Niềng răng xong bị chạy răng: Nguyên nhân & cách khắc phục

1. Hiện tượng răng chạy lại sau khi niềng là gì?

Niềng răng xong bị chạy răng hay còn gọi là di răng, là tình trạng răng sau khi chỉnh nha không giữ ổn định ở vị trí đã điều chỉnh mà có xu hướng dịch chuyển trở lại như ban đầu sau khi tháo niềng. Đây là một dạng tái phát chỉnh nha (orthodontic relapse).

Quá trình niềng răng sử dụng mắc cài, dây cung và hệ thống khí cụ để tạo lực giúp răng dịch chuyển về vị trí mong muốn. Sau khi tháo mắc cài, các mô xương, nướu và hệ dây chằng nha chu vẫn cần thời gian để tái định hình và ổn định. Nếu không được cố định đúng cách, những lực sinh học tự nhiên từ môi, lưỡi, nhai, thói quen sinh hoạt… có thể khiến răng xô lệch dần theo thời gian, dẫn đến sai lệch khớp cắn hoặc biến dạng khuôn mặt.

2. Dấu hiệu nhận biết răng chạy lại sau khi niềng

Sau khi tháo niềng, răng thường có xu hướng dịch chuyển dần về vị trí cũ. Nếu không đeo hàm duy trì đúng cách, tình trạng này sẽ diễn ra rõ rệt hơn. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến giúp bạn nhận biết sớm hiện tượng răng chạy lại:

• Cảm giác căng tức khi đeo hàm duy trì: Nếu bạn quên đeo hàm duy trì vài ngày, răng có thể xoay nhẹ, khiến khí cụ trở nên chật và gây cảm giác căng tức. Trường hợp bỏ hàm duy trì trong thời gian dài (vài tuần đến vài tháng), răng có thể chạy nhiều đến mức không thể đeo lại, buộc phải chỉnh nha lần hai.
• Xuất hiện khoảng trống giữa các răng: Khoảng cách giữa các răng cửa hoặc vị trí nhổ răng bắt đầu hé mở trở lại, gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng khớp cắn. Tình trạng này thường gặp ở những người từng niềng răng để đóng khe thưa hoặc có nhổ răng trước khi niềng.
• Tái phát cắn hở: Nếu không kiểm soát tốt thói quen xấu như đẩy lưỡi, thở miệng, mút tay hoặc các bệnh lý tai mũi họng (viêm amidan, viêm VA), tình trạng cắn hở rất dễ quay lại sau khi tháo niềng.
• Cung hàm hẹp dần: Ở những trường hợp nong hàm, nếu không đeo máng duy trì đủ thời gian hoặc sử dụng máng không phù hợp, cung hàm có thể co hẹp lại, làm răng chen chúc và sai khớp cắn.
• Tái phát cắn sâu: Khi lực duy trì không đủ, răng có xu hướng trở về vị trí cũ, gây tái phát cắn sâu. Hiện tượng này thường xảy ra ở các răng từng được đánh lún trong quá trình niềng. 
• Tái phát cắn ngược: Răng cửa hàm dưới chìa ra ngoài so với răng hàm trên. Tình trạng này thường gặp ở người đang trong giai đoạn trưởng thành hoặc khi quá trình thay răng sữa sang răng vĩnh viễn không được kiểm soát tốt.
• Răng khôn mọc lệch: Răng khôn có xu hướng mọc nghiêng, chen lấn vào các răng đã chỉnh nha, khiến răng xô lệch trở lại. Đây là nguyên nhân rất phổ biến gây tình trạng niềng răng xong bị chạy răng. 

3. Nguyên nhân niềng răng xong bị chạy răng

Sau khi tháo mắc cài, nhiều người nghĩ rằng quá trình chỉnh nha đã kết thúc hoàn toàn. Tuy nhiên, thực tế cho thấy niềng răng xong bị chạy răng vẫn có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. 

3.1. Không đeo hàm duy trì hoặc đeo sai cách

Hàm duy trì có vai trò cố định răng trong giai đoạn ổn định sau khi tháo niềng. Trong thời gian này, các mô nha chu (dây chằng, xương ổ răng, nướu) vẫn chưa kịp thích nghi với vị trí mới của răng, nên nếu không có hàm duy trì để giữ, răng sẽ dễ dàng chạy về vị trí cũ. 

3.2. Kỹ thuật chỉnh nha kém, bác sĩ thiếu kinh nghiệm

Kết quả niềng răng phụ thuộc rất nhiều vào tay nghề và chuyên môn của bác sĩ. Nếu quá trình điều trị mắc phải sai sót, răng sẽ không được kiểm soát đúng hướng dịch chuyển, dẫn đến các tình trạng như:

• Răng chỉ được kéo phần thân mà chân răng không dịch chuyển chuẩn, dễ tái xô lệch sau tháo niềng.
• Khớp cắn chưa được điều chỉnh tối ưu, lâu dài có thể dẫn đến sai lệch trở lại.

Vì thế, việc lựa chọn nha khoa uy tín cùng bác sĩ giàu kinh nghiệm đóng vai trò quan trọng, giúp hạn chế tình trạng niềng răng xong bị chạy răng.

3.3. Ảnh hưởng từ răng khôn mọc ngầm

Răng khôn (răng số 8) thường mọc ở độ tuổi trưởng thành và có xu hướng mọc lệch, mọc ngầm. Răng khôn mọc lệch hoặc mọc ngầm có thể gây áp lực lên toàn bộ cung hàm, đẩy các răng khác dịch chuyển. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến răng bị chạy lại sau niềng. Vì vậy hãy xử lý răng khôn trước khi chỉnh nha. 

4. Cách khắc phục niềng răng xong bị chạy răng

Khi gặp tình trạng niềng răng xong bị chạy răng, bạn không nên chủ quan vì nếu để lâu răng có thể xô lệch nhiều hơn và ảnh hưởng tới cả thẩm mỹ lẫn chức năng nhai. Tùy vào mức độ di chuyển của răng và nguyên nhân gây ra, bác sĩ sẽ đưa ra các phương pháp khắc phục phù hợp như sau: 

4.1. Sử dụng hàm duy trì

Đối với những bệnh nhân còn trong giai đoạn đeo hàm duy trì nhưng bị chạy răng mức độ nhẹ, bác sĩ sẽ hướng dẫn cách đeo hàm đúng chuẩn và đưa ra chỉ định thời gian đeo phù hợp. Thông thường, bệnh nhân cần đeo hàm duy trì 22 – 24 giờ/ngày.

Lịch đeo hàm duy trì cụ thể:

• 3 – 6 tháng đầu: đeo hàm duy trì khoảng 12 – 20 giờ/ngày.
• 6 tháng tiếp theo: chỉ cần đeo vào ban đêm.
• Sau 12 tháng: có thể giảm tần suất, duy trì 3 – 4 đêm/tuần khi ngủ.

Thời gian đeo hàm duy trì sẽ giảm dần khi bác sĩ đánh giá cấu trúc xương hàm và răng đã được cố định hoàn toàn, không còn dấu hiệu chạy răng. 

4.2. Nhổ răng khôn

Một trong những nguyên nhân phổ biến khiến niềng răng xong bị chạy răng là do răng khôn mọc ngầm, mọc lệch. Lực đẩy từ răng khôn có thể làm răng phía trước bị chen chúc, xô lệch trở lại. Lúc này, bác sĩ sẽ khuyến nghị nhổ răng khôn để loại bỏ hoàn toàn lực đẩy ảnh hưởng đến các răng khác. Sau đó, bệnh nhân vẫn cần đeo hàm duy trì theo chỉ định để giữ răng ổn định lâu dài.

4.3. Niềng răng lại lần 2

Nếu răng chạy quá nhiều, trở về gần vị trí ban đầu hoặc lệch nặng, các biện pháp như đeo hàm duy trì sẽ không còn hiệu quả. Khi đó, bệnh nhân buộc phải niềng răng lần 2 để điều chỉnh lại toàn bộ khớp cắn và thẩm mỹ hàm răng.

Niềng răng lần 2 thường phức tạp và đòi hỏi bác sĩ có chuyên môn cao để đưa ra phác đồ chính xác. Vì vậy, người bệnh cần ưu tiên lựa chọn nha khoa uy tín, chuyên sâu về chỉnh nha, có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại. Điều này sẽ giúp quá trình niềng răng lại diễn ra suôn sẻ, mang đến kết quả lâu dài và ổn định hơn.

5. Cách ngăn ngừa niềng răng xong bị chạy răng

Để hạn chế tối đa tình trạng răng bị chạy sau niềng, bạn cần xây dựng thói quen theo dõi và chăm sóc răng miệng theo khoa học. Để duy trì hiệu quả niềng răng lâu dài, hãy chú ý đến những thói quen sau:

• Giữ gìn vệ sinh răng miệng đúng cách: Chải răng tối thiểu 2 lần/ngày bằng bàn chải lông mềm, kết hợp chỉ nha khoa, tăm nước để làm sạch kẽ răng. Đồng thời, bạn cũng nên súc miệng với nước muối sinh lý hoặc dung dịch nha khoa để bảo vệ nướu và răng.
• Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ: Sau khi tháo niềng, bác sĩ sẽ chỉ định thời gian và cách đeo hàm duy trì. Người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ, tránh việc tự ý bỏ hoặc giảm thời gian đeo, vì đây là nguyên nhân chính khiến răng dịch chuyển trở lại.
• Chế độ ăn uống hợp lý: Nên hạn chế ăn đồ quá cứng, quá dẻo hoặc dai gây tác động mạnh đến răng. Song song đó, bạn nên giảm thực phẩm nhiều đường để tránh sâu răng, viêm lợi. Ngoài ra, bệnh nhân cần bổ sung canxi, vitamin D, photpho để răng và xương hàm chắc khỏe.
• Tái khám định kỳ: Khám răng mỗi 6 tháng để kịp thời phát hiện và xử lý tình trạng răng có dấu hiệu dịch chuyển bất thường.

Tình trạng niềng răng xong bị chạy răng hoàn toàn có thể xảy ra nếu bạn không tuân thủ chỉ định bác sĩ trong quá trình chăm sóc hoặc do tác động từ răng khôn. Việc nhận biết sớm dấu hiệu, tìm ra nguyên nhân và áp dụng đúng cách khắc phục sẽ giúp bạn duy trì kết quả chỉnh nha bền vững. Nếu bạn đang băn khoăn về tình trạng răng sau niềng, hãy đến Nha khoa Việt Mỹ để được đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm thăm khám, tư vấn tận tình.